សិក្សាអំពី ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដោយសង្ខេប

 

មាតិកា

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧

1.    សេចក្តីផ្តើម

2.    ជីវប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះអង្គ

3.    ព្រះអង្គជាមេទ័ពដ៏ខ្លាំងក្លាមួយរូប

4.    ភាពអត់ធ្មត់របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧

5.    ការគិតសុខមាលភាពចំពោះរាស្ត្រព្រះអង្គ

6.    ការកសាងប្រាសាទ

7.    សំណង់មន្ទីរពេទ្យ និង សាលាសំណាក់

8.    តំបន់ទេសចរណ៍

9.    សរុបសេចក្តី

10. ឯកសារយោង

 

 

 

1.   សេចក្តីផ្តើម

ជាដំបូងខ្ញុំសូមគោរពចំពោះព្រះរតនត្រៃជាទីពឹងទីរលឹករបស់ខ្ញុំ ក្នុងការផ្តល់កំណើតទី ២ ចំពោះខ្ញុំព្រះករុណាក្នុងការស្វែងយល់អំពីសច្ចធម៌ និង បានយល់ដឹងនូវអ្វីជាអំពើល្អ និង អាក្រក់ជាច្រើនដើម្បីឱ្យខ្ញុំព្រះករុណាបានដើរមករកផ្លូវដ៏ប្រសើរទៅតាមមារគាអរិយមគ្គប្រកបដោយអង្គ ៨ ។ បន្ទាប់មកទៀត ក៏សូមថ្លែងអំណរគុណដល់ញោមប្រុស្រីរបស់ខ្ញុំ ក្នុងការផ្តល់កំណើតដល់រូបខ្ញុំ និងបានចិញ្ចឹមបីបាច់រហូតមក ហើយការចេះដឹងមួយចំនួនក៏បានមកពីពួកគាត់ជម្រុញផងដែរ និង ថ្លែងអំណរគុណដល់លោកគ្រូអ្នគគ្រូទាំងអស់ក្នុងការបង្ហាត់បង្រៀនដល់ខ្ញុំឱ្យបានចេះដឹងជាផ្នែកសីលធម៌ក្តី ឬជំនាញផ្សេងៗក្តី ជាពិសេសគឺ លោកគ្រូ សំបូ មាណ្ណារ៉ា ដែលបានបង្ហាត់នូវមុខវិជ្ជាប្រវត្តិសាស្ត្រដែលបានធ្វើឱ្យខ្ញុំបានយល់កាន់តែច្បាស់ឡើងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរតាំងពីការកកើតរដ្ឋដំបូងរហូតមកដល់នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ ក្រៅពីនេះក៏សូមអរគុណចំពោះមិត្តភ័ក្រទាំងអស់ដែលបានជួយពន្យល់ និង បានបង្ហាត់បង្ហាញកន្លងមកដែលបានឱ្យចេញជារូបរាងឡើងនូវគំនិតទស្សនៈផ្ទាល់របស់ខ្ញុំចំពោះ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដែលជាស្តេចសឹកដល់អង្គអាចរបស់ខ្មែរយើងនៅសត្តវត្សទី ១២ នេះ ។

2.   ជីវប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះអង្គ

Picture: ឈុំ សីហា Chhum Seiha - blogger

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧  ព្រះអង្គបានប្រសូត្រនៅឆ្នាំ ១១២៥ ដែលមានបិតានាម ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវរ្ម័នទី ២ និង ព្រះមាតាព្រះនាម ចុឌាមុនី ។ ព្រះអង្គក៏ជាបងប្អូនជីដូនមួយ និង ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ហើយទ្រង់មានព្រះអង្គមហេសីនាម ជ័យរាជទេវី និង ព្រះរាជបុត្រមួយអង្គព្រះនាមស្រីឥន្ទ្រកុមារ ។ កាលព្រះអង្គមិនទាន់បានឡើងក្រងរាជព្រះអង្គ គឺជាមេទ័ពដ៏ខ្លាំងពូកែមួយរូបដែលមានព្រះនាមថា ជ័យធ៌ន និងក្រោយមកក៏ទ្រង់បានឡើងគ្រងរាជ្យនាពេលរំដោះប្រទេសចេញពីការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសចាម្ប៉ានាគ.ស. ១១៨១ ។ ក្រោយពីព្រះនាងជ័យរាជទេវីចូលទីវង្គត់ទៅ ព្រះអង្គក៏បានរៀបអភិសេកជាមួយនឹងព្រះនាង ឥន្ទ្រទេវីដែលជាបងរបស់ព្រះនាង ជ័យរាជទេវី នោះ ហើយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ បានចូលទីវង្គត់នៅឆ្នាំ ១២២០ ។

3.   ព្រះអង្គជាមេទ័ពដ៏ខ្លាំងក្លាមួយរូប

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ទី ៧ គឺជាក្សត្រមួយអង្គ ដែលជាបុត្តរបស់ព្រះបាទធរណិន្ទ្រវរ្ម័នទី ២ នៅក្នុងសម័យកាលនោះ ព្រះអង្គគឺជាមេទ័ពម្នាក់ក្នុងការចេញទៅច្បាំជាមួយនឹងកងទ័ពចាម ។ ខណៈពេលដែលព្រះអង្គប្រយុទ្ធជាមួយកងទ័ពចាម ព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គក៏បានចូលទីវង្គត់ទៅ ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនរុញរាក្នុងការធ្វើសង្គ្រៀមឡើយ ។ នៅពេលព្រះបិតាចូលទីវង្គត់ទៅ គេក៏បានជ្រើសតាំងព្រះរាជាថ្មីមួយទៀតឡើងគ្រងរាជទៅ តែជាអកុសល មានមន្ត្រីក្បត់បានធ្វើគត់ព្រះរាជាខ្លួនក៏ឡើងគ្រងរាជបន្ត ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ទ្រង់ក៏វិលមកនគរវិញតែមកមិនទាន់ ហើយក៏ភាសព្រះកាយព្រះអង្គយាងទៅប្រាសាទព្រះខ័នកំពុងស្វាយ បន្ទាប់មកទៀត ប្រទេសខ្មែរក៏ត្រូវបានប្រទេសចាមប្ប៉ាវាយលុក និងបានកាន់កាប់ទាំងមូល ។

4.   ភាពអត់ធ្មត់របស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧

Picture: Weapons and Warfare

អស់រយៈពេល ១៧ ឆ្នាំ (គ.ស. ១១៦០-១១៧៧) ដែលព្រះអង្គបានសម្ងំស្ងៀមរងចាំក្នុងរាជស្តេចដែលជ្រែករាជ្យដែលមានព្រះនាមព្រះបាទ ត្រីភុវ័នអាទិត្យ ក្នុងគ.ស. ១១៦៥ ដែលបានប្រកាសខ្លួនជាស្តេចនៃនគរកម្ពុជា ។ ក្រោមកក៏មានការវាយលុកនិងកាន់កាប់របស់ស្តេចចាមនៅឆ្នាំ ១១៧៧ព្រះអង្គក៏បានកែនទ័ព ហើយក៏ជាការចាំឱកាសល្អបានមកដល់ ក្នុងការតតាំងជាមួយកងទ័ពចាម ជាការស្តាប្រទេសឡើងវិញ ។ ក្រោយមកទៀត ព្រះអង្គក៏បានប្រមូលកងទ័ពដែលស្ម័កចិត្តជាច្រើននាក់ដើម្បីពង្រីកកម្លាំងក្នុងការច្បាំងជាមួយកងទ័ពចាម ហើយជាលទ្ធផល នៅពេលកងទ័ពព្រះអង្គមានកម្លាំងនៅខ្សោយនៅឡើយ គឺព្រះអង្គបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រវាយឆ្មក់ ដាក់អន្ទាក់ជាបន្តបន្ទាប់ និង នៅពេលកងទ័ពមានកម្លាំងគ្រប់គ្រាន់ក៏បានមកតទល់ជាមួយនឹងទ័ពចាម ដែលប្រើរយៈពេល ៤​ ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ ១១៧៧ ដល់ឆ្នាំ ១១៨១ ទើបបានទទួលជោគជ័យជាស្ថាពរ និងក្រោយមកទៀត ទ្រង់ក៏បានយកដែនដីចាមប្ប៉ាជាអាណាខេត្តរបស់ខ្មែរតែម្តង ។ ការធ្វើសង្គ្រៀមនេះ មានប្រាសាទភិមានអាកាសបានសរសេរទុកថា <<ព្រះអង្គរង់ចាំឱកាសល្អក្នុងការមកស្រោចស្រង់ផែនដី ដែលពោពេញទៅដោយបាបកម្ម>> ។

5.   ការគិតសុខមាលភាពចំពោះរាស្ត្រព្រះអង្គ

Picture: Pinterest 

ក្រៅពីនេះ ក៏មានសិលាចារិកខ្មែរបានសរសេរដែរថាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ គឺជាក្សត្រមួយអង្គដែលទ្រង់គិតគូរពីសុខទុក្ខនៃប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គយ៉ាងខ្លាំងគឺ “ព្រះអង្គឈឺចុកចាប់ខ្លាំងណាស់ដោយសារទុក្ខព្រួយរបស់ប្រជារាស្ត្រ ខ្លាំងហើយធ្ងន់ជាងការឈឺចាប់របស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ គឺទុក្ខព្រួយរបស់ប្រជារាស្ត្រ ដែលនាំមកនូវក្តីឈឺចាប់ដល់ព្រះមហាក្សត្រ” ។

ទាំងនេះ គឺជាសក្ខីកម្មមួយដែលបានបញ្ជាក់ថា ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ មិនត្រឹមតែជាក្សត្រដ៏ពូកែខាងធ្វើសឹកសង្គ្រៀមតែប៉ណ្ណោះទេ ព្រះអង្គថែមទាំងជាក្សត្រដែលតែងតែគិតពីសុខទុក្ខប្រជានុរាស្ត្រព្រះអង្គខ្លាំងថែមទៀតផង ។ និយាយរួមមក ព្រះអង្គបានបំពេញកិច្ចការជាច្រើនដើម្បីបុព្វហេតុជាតិរបស់ព្រះអង្គដូចជា ការពារទឹកដី រំដោះទឹកដី ពង្រីកទឹកដី កសាងធនធានមនុស្ស កសាប្រាសាទ និង គិតពីសុខមាលភាពរបស់ប្រជានុរាស្ត្រ ។

6.   ការកសាងប្រាសាទ

Picture: Hello Angkor 

ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ទី ៧ ព្រះបានកសាប្រាសាទជាច្រើនដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា និង ប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គ នៅក្នុងនោះគេបានឃើញប្រាសាទដែលល្បីល្បាញជាងគេក្នុងចំណោមប្រាសាទទាំងអស់ គឺប្រាសាទបាយ័ន ឬនគរធំ ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាប្រាសាទមួយដែលមានទម្រង់ប្លែកខុសពីប្រាសាទដទៃ ។ ប្រាសាទនេះ មានជ្រុងនិមួយៗប្រវែង ៣ គីឡូម៉ែត និងទំហំ ៩ គីឡូម៉ែតក្រឡា មានកសិណ ២ ដែលទទឹង ១០០ ម៉ែត្រ និង ជម្រៅ ពី​៥ ទៅ ៦​ ម៉ែត្រ ។ មុននឹងយើងបានចូលដល់ប្រាសាទ គឺត្រូវឆ្លងស្ពានដែលមាន យក្ស និង ទេវតា ប្រមាណជា ៥៤ អ្នក កំពុងតែទាញនាគរាគនោះ ។ ប្រាសាទបាយ័ននេះ គឺជាប្រាសាទថ្មីមួយដែលធ្វើឡើងក្នុងការឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងមានមុខទៅទិសខាងកើតប្រវែង ១៤០ ម៉ែត ទទឹង ១៣០ ម៉ែត្រ មានកំពូល ៥៤ ហើយមានព្រះភ័ក្រលោកកេស្វរៈ ២១៦ ដែលញញឹមមកប្រជាជាតិខ្មែរយើង និងហាក់បីដូចជាការពារសត្រូវនានាផងដែរ ។

ក្រៅពីប្រាសាទបាយ័ន ក៏មានប្រាសាទផ្សេងៗទៀតដូចជា ប្រាសាទតាព្រហ្ម ព្រះខ័ន បន្ទាយក្តី តាសោម នាគព័ន្ធស្រះស្រង់ បាន្ទាយឆ្មា ភិម័យ ដែលព្រះអង្គបានកសាងឡើងក្នុងការឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា ជីដូនជីតា មាតាបិតា គ្រូបាធ្យាយ អ្នកប្រាជ្ញ និងវីរៈបុរសខ្មែរជាច្រើនទៀត ក្នុងការលះបង់សម្រាប់ប្រទេសជាតិ ។

7.   សំណង់មន្ទីរពេទ្យ និង សាលាសំណាក់

នៅក្នុងនោះក៏មានមន្ទីរចំនួន ១០២ ដែលបានធ្វើឡើងទុកសម្រាប់ប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គទាំង ៤ វណ្ណៈ ហើយនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យនិមួយៗសុទ្ធតែមាន ថ្នាំដង្កូវ គ្រូពេទ្យ និងមន្ត្រីរាជការជាច្រើននាក់ក្នុងការនៅចាំមើលថែអ្នកជំងឺ ។ ក្រៅអំពីមន្ទីរពេទ្យ គេក៏ឃើញមានសាលាសំណាក់ជាច្រើនដែលមានចំនួន ១២១ នៅតាមផ្លូវឆ្ងាយ និងតាមក្រុងនិមួយៗ ដែលឃ្លាតពីគ្នាប្រវែង ១២ គ.ម ទៅ ១៨ គ.ម ដែលបង្ហាញអំពីទំហំនៃទឹកដីខ្មែរ និងការធ្វើជំនួញនៃប្រទេសខ្មែរនាសត្តវត្សទី ១២ នោះ ។

បញ្ជាក់ឡើងវិញ ប្រាសាទក្តី មន្ទីរពេទ្យក្តី សាលាសំណាក់ក្តីទាំងអស់នោះសព្វថ្ងៃនេះ បានស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសថៃ ឡាវ និង វៀតណាមសព្វថ្ងៃ ។

8.   តំបន់ទេសចរណ៍

តំបន់អង្គរធំ គឺជាកន្លែងដ៏ទាក់ទាញមួយនៃខេត្តសៀមរាប ប្រាសាទនេះក៏ជារាជធានីចុងក្រោយគេបង្អស់ និងជាប្រាសាទឋិតស្ថេរជាងគេដល់សត្តវត្សទី ១៥ ។ តំបន់ប្រាសាទនេះ ក៏ជាកន្លែងសាសនាដ៏ធំ និង រដ្ឋបាលដ៏អស្ចារ្យមួយផងដែរ ហើយរាជធានីបានលាតសន្ធឹង ពីមាត់ស្ទឹងសៀមរាបដែលជាដៃនៃបឹងទន្លេសាប ចំងាយប្រហែល ០,២៥ ម៉ាយល៍ពីស្ទឹង ។ ទ្វារនៅទិសខាងត្បូងក្រុងអង្គរធំស្ថិតនៅចំងាយ ៧,២ កីឡូម៉ែត្រ ពីខាងជើងក្រុងសៀមរាប និង ១,៧ គីឡូម៉ែត្រពីខាងជើងច្រកចូលប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ កំពែងព័ទ្ធជុំវិញនីមួយៗមានប្រវែង ៣ គីឡូម៉ែតបួនជ្រុង និងមានកំពស់ ៨ ម៉ែតព័ទ្ធជុំវិញដោយគូទឹក ហ៊ុំព័ទ្ធលើផ្ទៃដី ៩ គីឡូម៉ែតការ៉េ ។

9.   សរុបសេចក្តី

ជាចុងក្រោយ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ព្រះអង្គមិនត្រឹមតែជាស្តេចមួយអង្គដែលបានរំដោះប្រទេសចេញពីអាណានិគមនៃពួកបរទេសតែប៉ុណ្ណោះទេ ព្រះអង្គក៏ជាស្តេចមួយអង្គដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌ទៅតាមមារគារបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាថែមទៀតផង ពីព្រោះព្រះអង្គបានយកសេចក្តីទុក្ខរបស់រាស្ត្រព្រះអង្គស្មើនឹងទុក្ខរបស់ព្រះអង្គ ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ព្រះអង្គក៏បានយកព្រះទ័យទុកដាក់ក្នុងការកសាងនូវសមិទ្ធផលផ្សេងៗជាច្រើន មានដូចជា ប្រាសាទ ស្ពាន មន្ទីរពេទ្យ និង សាលាសំណាក់ជាដើម ក្រៅពីនេះទៀត ព្រះអង្គក៏ជាស្តេចមួយអង្គដែលបានពង្រីកទឹកដីនៃអាណាចក្រខ្មែរឱ្យកាន់តែធំទូលាយទៀតផង ។ ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំយល់ឃើញថា ព្រះអង្គគឺជាស្តេចដែលបានធ្វើឱ្យនគរមានភាពរឹងមាំដែលមិនងាយនឹងមានសត្រូវណាហ៊ានធ្វើការបៀតបៀននគរព្រះអង្គឡើយ បើចំពោះការគ្រប់គ្រងវិញ ក៏ព្រះអង្គបានបង្ហាញពីរបៀបនៃការគ្រប់គ្រងល្អៗជាច្រើន សម្រាប់អ្នកដឹកនាំក្រោយយកគំរូតាមផងដែរ ។

សូមអរគុណ និង អរព្រះគុណ!!!

10. ឯកសារយោង

1.    ដេវិឌ ឆាណ្ឌល័រ, (២០០៩). ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ  កែលើកទី ៣​ ភ្នំពេញ ។

2.    កោះសន្តិភាព, (២០១៥). ព្រះបាទ​ជ័យ​វរ្ម័ន​ទី​7 ជា​ស្តេច​ចក្រពត្តិ​ដ៏​ខ្លាំងពូកែ មាន​ជំនាញ​ខាង​ប្រើ​នយោបាយ​ចិញ្ចឹម​សត្រូវ​ឱ្យ​វាយប្រហារ​សត្រូវ ។

a.    Retried from: https://kohsantepheapdaily.com.kh/article/124245.html

3.    គុំ សម្ផស្ស, ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ឬមហានគរទី ៣ (គ.ស. ១១៨១ - ១២០១)

a.    Retried from: https://sites.google.com/site/shhistoryall/chiayvaraman7-end

4.    Vayofm Teams, (2015). ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ជាស្តេចមានកិត្តិនាមល្បីល្បាញក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា

a.    Retried from: https://vayofm.com/news/detail/55984.html

ដោយ អុិន ពិសី