មូលហេតុ ៣ គឺ ទី១ការផ្លាស់ប្តូររាជធានី ទី ២​ ការការពារបូរណភាពទឹកដី និង ទី ៣ ការស្ថាបនានៅទឹកដីភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស នៃព្រះបាទ ពញ្ញាយ៉ាត

 

­       មូលហេតុ ៣ គឺ ទី១ការផ្លាស់ប្តូររាជធានី ទី ២​ ការការពារបូរណភាពទឹកដី និង ទី ៣ ការស្ថាបនានៅទឹកដីភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស ។

­         ទី ១ ចំពោះការប្តូររាជធានីពីអង្គរ មកទួលបាសាន នៃព្រះបាទពញ្ញាយ៉ាត គឺដើម្បី​ការពារប្រទេសរបស់ខ្លួនពីភាគខាងក្រោមនៃប្រទេសចំប៉ាដែលពេលនោះប្រទេសដាយវៀត ឬ វៀតណាមបច្ចុប្បន្នបានកំពុងតែទន្ទ្រានចំពោះប្រទេសចំប៉ា ។ ព្រោះទឹកដីខ្មែរនាពេលនោះបានលាតសន្ធឹងទៅដល់ពាម និងដល់មាត់សមុទ្រ និងមានទន្លេមេគង់រហូតទៅដល់ទន្លេមេង្គង់ក្រោម ។​ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរនៅរាជធានីនេះផងដែរ ក៏បណ្តាលមកពីការខ្សត់សេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ ។

­         ទី ២ ការការពារបូរណភាពទឹកដី ពីប្រទេសដាយវៀត អាណាម តុងកឹង ឬ វៀតណាម ដែលបានមកប៉ះទង្គិចជាមួយនឹងប្រទេសចំប៉ា ដែលធ្វើឱ្យព្រះអង្គយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងអំពីអន្តរជាតិ សម្រាប់ប្រទេសរបស់ព្រះអង្គ ។

­         ទី ៣ ការស្ថាបនានៅទឹកដីភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស ក្នុងការដែលប្រទេសខ្មែរមានការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសភាគខាងជើងនៅសត្តវត្សទី ៩ ទី ១០ និង ១៥ ។ ប្រទេសកម្ពុជាមានការបោះបង់ក្នុងការអភិវឌ្ឍនៅប៉ែកខាងត្បូងយ៉ាងច្រើន ។ ក្រោយមកព្រះបាទពញ្ញាយ៉ាត ក៏បានមកស្ថាបនានៅប៉ែកខាងត្បូងក្នុងន័យការការពារពីការទន្ទ្រាននៃប្រទេសខាងកើតផងនោះ ។

­         ចំពោះពាណិជ្ជកម្មសមុទ្រវិញ គឺប្រទេសខ្មែរបានក្នុងការធ្វើជំនួញជាមួយប្រទេសចិន រហូតមកដល់ជ្វា ។ ឥណ្ឌាដែលបានផ្តូរមកកាន់ប៉ែកឥណ្ឌូចិនរបស់យើងតាមរយៈដងទន្លេមេគង្គ តាម៉ៅ ពាម  ។ ការប្តូររាជធានីដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ដែលយើងមានភស្ថតាងមួយនៅខាងជើងវត្តភ្នំសព្វថ្ងៃ គឺជាកំពង់ផែមួយដែលវិវឌ្ឍនៃបាណិជ្ជកម្មសមុទ្រតាមរយៈទំនិញផ្សេងៗរហូតដែលអាចមកដល់ទីនេះបាន ។

­         មួយទៀតការផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីទួលបាសាន្ត​មកចតុមុខ បានធ្វើឱ្យយើងមានការមមាញឹកយ៉ាងខ្លាំង ។ ទី ១ មានការប្រឹងប្រែងការពារទឹកដីនៅភាគខាងត្បូង មានការក៏សាងគឺ ការក៏សាងនៅទួលបាសាន្ត ។

­         ចតុមុខ ដែលមានការជីកប្រឡាយទឹក ពីទីទំនាបមកទីទួល និងក៏សាងនូវរាជវាំង ក្នុងការការប្រើទាំងកម្លាំងស្មារតី និង កម្លាំងកាយយ៉ាងច្រើន ។ ក្រៅពីនេះ ក៏មានការទប់ទល់ពីប្រទេសអាណាម ឬ ដាយវៀតយ៉ាងសម្បើមផងដែរ ។

­         បន្ទាប់ពីនោះទៀត គឺយើងមានការបាត់បង់នូវធន់ធានមនុស្សខណៈដែលយើងមានការផ្លាស់ប្តូររាជធានី និងមានការឈ្លោះគ្នានៅក្នុងខ្សែររាជវង្សមានធម្មរាជា ស្រីរាជា និង រវាងព្រះអង្គចន្ទ និង ស្តេចកនបន្តរហូតដល់ក្រុងលង្វែក ។ក្រោយមកមានការស្វែងរកឃើញនូវប្រាសាទអង្គរដោយព្រះបាទច័ន្ទរាជា ស្របពេលដែលព្រះអង្គទៅទាក់ដំរីនៅទីនោះ ។ ក្រោយមកក៏មានការហែរព្រះពុទ្ធរូបយកទៅតម្កល់នៅទីនោះ​​ និងមានការកសាងនូវវត្តអារាមជាច្រើនដែលក្រោយមកខ្មែរយើងក៏បានហៅថា អង្គរវត្តនោះ និង ពាក្រថាសៀមរាបក៏បានកើតមានសម័យនោះផងដែរ ។

­         សំណួរសួរថាតើហេតុអ្វីបានជាស្តេចមុនៗមិនបានដឹងអំពីប្រាសាទអង្គរវត្ត?

­         ពីព្រោះរវល់តែការកសាងប្រទេស ស្ថាបនា ការពារប្រទេស និងធនធានមនុស្សរបស់យើង គឺយកចិត្តទុកដាក់តែចំណែកថ្មី មិនបានគិតពីចំណែកចាស់ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យព្រះអង្គមិនបានរកឃើញនៅប្រាសាទនោះ ៕

­         នៅក្នុង វីឌីអូទី ៦ លោកគ្រូបានបន្ថែមអំពីការផ្លាសល់ប្តូររាជធានីពីអង្គរមកទួលបានសាន្ត គឺមិនមែនជារឿងចៃដន្យឡើយ ។

­         ប៉ុន្តែវាជារឿងចាំបាច់ដែលមេដឹកនាំខ្មែរនាពេលនោះត្រូវតែធ្វើ ដើម្បីបំពេញបេសកកម្មនៃមេដឹកនាំដ៏ឈ្លៀសវៃ ហើយក៏បានបង្កើតរាជធានីនៅភ្នំពេញគឺជាកាបង្ហាញអំពីការវិវឌ្ឍនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ។ ជាការបង្ហាញឱ្យឃើញថាព្រះអង្គបាននឹងកំពុងការពារនូវបូរណភាពទឹកដីប៉ែកខាងកើត ប៉ែកខាងត្បូង ដើម្បីការពារខ្លួនពីការហូរចូលពីដាយវៀត តុងកឹង អាណាមដែលចេញពីទន្លេរលឿងមករហូតមកដល់ចំប៉ា និង ទឹកដីសន្តរទន្លេរមេគង្គ ជាអតីតនៃទឹកដីខ្មែរផងនោះ ។ មួយទៀត គឺជាការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិនប៉ែកខាងតុងកឹង ដែលក្រោយមកខ្មែរយើង ក៏មានកំពុងផែមួយនៅខាងជើងវត្តភ្នំ គឺជាកំពុងផែភ្នំពេញដែលជាការអភិវឌ្ឍកំពុងផែសមុទ្រ ។

­         ដូច្នេះការផ្លាស់ប្តូររាជធានីមកកាន់ទួលបាសាន្តដើម្បីទុបទល់នូវបញ្ហាទាំងឡាយណា ដែលត្រូវធ្វើនៅប៉ែកខាងលិច គឺជាប្រទេសសៀមដែលគេរុកកួន ជាការបាត់បង់នូវកម្លាំងជាតិ​ ធនធានសេដ្ខកិច្ច ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រូវខ្ទេចខ្ទាំយ៉ាងច្រើនដោយទឹកជំនន់ និង ការស្លាប់ដោយការធ្វើសង្គ្រៀមផងនោះ ។

        ដកស្រង់ពីវីឌីអូរ លោកសាស្ត្រាចារ្យ សំបូរ មាណ្ណារ៉ា

        សរសេរដោយ អ៊ិន ពិសី